Pentaksiran Berasaskan Sekolah atau
singkatannya PBS ialah satu pentaksiran yang bersifat holistik
iaitu menilai aspek kognitif, afektif dan psikomotor selaras denganFalsafah
Pendidikan Kebangsaan dan kurikulum kebangsaan Malaysia. Pentaksiran ini
merupakan sesuatu yang agak baharu dalam pendidikan di Malaysia, yang selaras
dengan pelaksanaan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM). Ia
memainkan peranan penting bagi tujuan melahirkan murid-murid yang seimbang
dalam pelbagai aspek.
Pentaksiran adalah komponen
penting dalam pendidikan kerana ia memberi maklumat mengenai perkembangan murid
kepada guru, ibubapa dan murid itu sendiri. Hasil pentaksiran boleh membantu
guru menilai kaedah pengajaran dan aktiviti yang dilaksanakan dalam proses
pengajaran dan pembelajaran.
Kementerian prihatin terhadap dakwaan bahawa sistem
pendidikan Negara terlalu berpaksikan peperiksaan. Justeru, Mesyuarat Jemaah
Menteri bertarikh 17 Disember 2010 telah bersetuju supaya Pentaksiran
Berasaskan Sekolah (PBS) dilaksanakan sebagai sebahagian daripada Program
Transformasi Pendidikan.
PBS merupakan satu usaha untuk membangunkan modal
insan secara holistik melalui penekanan terhadap penguasaan ilmu pengetahuan,
modal intelektual, pembudayaan sikap progresif dan pengamalan nilai, etika
serta moral yang tinggi seperti tercatat di dalam Pelan Induk Pembangunan
Pendidikan (PIPP), Pelan Integriti Nasional (PIN) dan seperti yang
dihasratkan dalam Misi Nasional.
PBS mula dilaksanakan di Sekolah
Rendah pada tahun 2011 dan diperkenalkan di peringkat Sekolah Menengah pada
tahun 2012. Justeru pada tahun 2016 murid-murid sekolah rendah akan menduduki
UPSR yang telah ditambahbaik. Pada tahun 2014 pula PMR akan dilaksanakan
sepenuhnya dalam bentuk PBS.
Komponen Pentaksiran
Inilah gambar rajah ringkas mengenai struktur
sistem PBS
Komponen PBS terdiri daripada dua
kategori iaitu akademik dan bukan akademik. Kategori akademik terdiri daripada
Pentaksiran Sekolah (PS) dan Pentaksiran Pusat (PP), manakala kategori bukan
akademik terdiri daripada Pentaksiran Psikometrik (PPsi) dan Pentaksiran
Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum (PAJSK). Kedua-dua kategori ini memberi
pengiktirafan dan autonomi kepada guru untuk melaksanakan pentaksiran formatif
dan sumatif yang berasaskan sekolah.
Pentaksiran Sekolah
Pentaksiran yang dirancang,
dibina, ditadbir, diperiksa, direkod dan dilapor oleh guru sekolah yang
berkenaan.
1. Pentaksiran formatif dijalankan seiring dengan
proses pengajaran dan pembelajaran(P&P). Contoh instrumen yang boleh
digunakan ialah lembaran kerja, pemerhatian, kuiz, senarai semak, laporan
tugasan, tugasan rumah dan ujian.
2.
Pentaksiran sumatif dijalankan pada akhir setiap
unit pembelajaran, penggal, bulan dan tahun.
PS berfungsi sebagai pentaksiran
untuk pembelajaran (assessment for learning) dan pentaksiran tentang
pembelajaran (assessment of learning).
Pentaksiran Pusat
Pentaksiran yang ditadbir,
diperiksa, direkod di peringkat sekolah
oleh guru berdasarkan peraturan
pentaksiran, instrumen pentaksiran, tugasan, garis panduan, peraturan penskoran
dan penggredan dikeluarkan oleh LP dalam tempoh yang ditetapkan mengikut mata
pelajaran. Pelaporan dikeluarkan oleh LP.
Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum
Ditadbir, direkod dan dilaporkan
di peringkat sekolaholeh guru berdasarkanpenyertaan, penglibatan dan pencapaian
murid dalam aktiviti sukan, kokurikulum dan ekstrakurikulum. Standard
Kecergasan Fizikal Kebangsaan (SEGAK) dan Body Mass Index (BMI) dilaksanakan
untuk menilai dan melaporkan aktiviti fizikal murid.
Pentaksiran Psikometrik
Pentaksiran Psikometrik yang
dilaksanakan di peringkat sekolah dan/atau pusat untuk mengukur kebolehan
(innate ability dan acquired ability), kemahiran berfikir, kemahiran
menyelesaikan masalah, minat, kecenderungan, sikap dan personaliti murid.
Pentaksiran ini tidak berasaskan kurikulum dan proses pengajaran dan
pembelajaran.
Dalam PBS pencapaian murid
dilaporkan berdasarkan band dan bukan lagi sebagai skor mentah seperti 81% atau
pun gred A,B,C,D. Di Band 1, murid tahu perkara asas, atau boleh melakukan
kemahiran asas atau memberi maklum balas terhadap perkara yang asas contohnya
bagi Matematik murid di Band 1 mampu mengenal angka 1,2,3 ....
Di Band 2, murid menunjukkan
kefahaman untuk menukar bentuk komunikasi atau menterjemah serta menjelaskan
apa yang telah dipelajari contohnya murid tahu dan faham nilai angka seperti 24
lebih banyak dari 10 dan 55 kg lebih berat daripada 48 kg.
Di Band 3, murid boleh
menggunakan pengetahuan untuk melaksanakan sesuatu kemahiran pada suatu
situasi. Bagi matematik Band 3 menunjukkan murid telah menguasai operasi mudah
tambah, tolak, darab dan bahagi.
Murid yang telah mencapai Band 3
dianggap telah menguasai kemahiran asas dalam subjek tersebut.
Di Band 4, murid melaksanakan
sesuatu kemahiran dengan beradab, seperti tertib atau melaksanakan sesuatu
mengikut prosedur dan secara sistematik seperti menyelesaikan operasi tolak
dengan mendahulukan rumah ’sa’.
Di Band 5, murid melaksanakan
sesuatu kemahiran dengan beradab pada situasi baru, dengan mengikut prosedur
atau secara sistematik, serta tekal dan bersikap positif. Bagi matematik murid
yang mencapai Band 5 mampu menyelesaikan masalah seperti Berapa biji telurkah
yang boleh dibeli oleh Ali dengan wang RM10.00 jika sebiji telur berharga 20
sen?
Dan akhir sekali, di Band 6,
murid mampu menzahirkan idea yang kreatif dan inovatif, mempunyai keupayaan
membuat keputusan untuk mengadaptasi permintaan serta cabaran dalam kehidupan seharian
serta boleh berbicara untuk mendapatkan dan menyampaikan maklumat menggunakan
ayat yang sesuai secara bertatasusila dan menjadi contoh secara tekal. Di Band
6 murid boleh membuat keputusan dalam masalah seperti membuat pilihan di antara
kemeja biru yang berharga RM30.00 tetapi diberi diskaun 50% dan baju tawaran
terbaik (best buy) yang sama kualiti dengan harga RM20.00.
Band 3 boleh disamatarafkan
dengan gred lulus. Justeru, guru perlu merangka aktiviti pemulihan bagi
membantu murid mencapai Band minima 3.
PBS memberi autonomi kepada guru
untuk melaksanakan pentaksiran berdasarkan kesediaan murid. PBS membantu guru
dan murid mengenalpasti kekuatan dan kelemahan murid semasa pengajaran dan
pembelajaran berjalan. Sehubungan dengan itu guru bolehlah menyesuaikan
aktiviti pengayaan atau pemulihan mengikut keperluan murid.
Wajar diingat bahawa PBS tidak
membandingkan murid dengan murid lain. Sebaliknya kejayaan murid diukur
bersandarkan Standard yang harus dicapai di sesuatu tahap pembelajaran. Adalah
diharapkan dengan cara ini tekanan ke atas murid dan guru dapat dikurangkan
kerana murid tidak dibandingkan dengan kumpulan yang lebih cerdas atau terpaksa
menunggu rakan lain yang belum menguasai sepenuhnya sesuatu kemahiran yang
diajar untuk maju. Sekiranya dilaksanakan dengan baik dan terancang PBS bakal
mewujudkan persekitaran yang harmonis dalam kelas untuk untuk perkembangan individu.
Sejarah dan Perkembangan
Penerimaan Sistem PBS
Menurut Timbalan Perdana Menteri,
Tan Sri Muhyiddin Yassin, kementerian mahu menyeragamkan pelaksanaan PBS
menerusi lembaga peperiksaan yang akan menentukan bentuk soalan yang bakal
disediakan guru untuk peperiksaan serta membolehkan sekolah membuat penilaian
terhadap pencapaian pelajarnya.
Ini bagi membolehkan hasil
keputusan PBS digunakan oleh guru dan ibu bapa bagi mengetahui tahap pencapaian
pelajar, sekali gus menolak andaian pemansuhan UPSR dan PMR akan menghapuskan
sistem penilaian pelajar dan hanya dilakukan ketika mereka di tingkatan lima.
Cadangan memansuh dua peperiksaan itu juga bukan perkara baru, sebaliknya telah
dikaji kementerian sejak 2007 oleh pasukan yang meneliti isu sistem pendidikan
negara ini yang lebih berorientasikan peperiksaan kerana wujud tiga peperiksaan
awam, berbanding hanya satu peperiksaan di kebanyakan negara. PBS sudah
diamalkan di banyak negara dan terbukti tidak menjejaskan pembelajaran,
pengajaran guru dan pembelajaran murid.
Tan Sri Muhyiddin Yassin
merasakan bahawa tidak perlu jawatankuasa khas yang dipilih untuk membincangkan
isu pemansuhan UPSR dan PMR kerana ini tanggungjawab peringkat kementerian, dan
bukan urusan Parlimen. Namun, dia sedia menerima pelbagai pandangan dan
cadangan," katanya ketika menggulung perbahasan usul Rancangan
Malaysia Kesepuluh (RMK-10).
Muhyiddin bersetuju peperiksaan
penting tetapi pemansuhan UPSR dan PMR dijangka dapat menjimatkan perbelanjaan
kerajaan dalam aspek perbelanjaan mengurus, penggunaan sumber manusia dan
mengurangkan beban tugas guru untuk mengendalikan peperiksaan. Selaini itu guru
memberi banyak tumpuan untuk mencapai gred A cemerlang dan urusan sekolah juga
banyak menjurus ke arah itu, menyebabkan tanggungan kerja bertambah yang turut
membebankan pelajar.
"Disebabkan pencapaian
diukur menerusi peperiksaan, ibu bapa yang prihatin terpaksa menghantar anak ke
kelas tuisyen walaupun sekolah menyediakan sistem pembelajaran yang agak baik.
Kesannya, kos untuk tuisyen berbilion ringgit setiap tahun dan memberi
keuntungan kepada pihak tertentu," katanya.
Muhyiddin berkata, pengurangan
peperiksaan juga memberi peluang guru dan murid memberi tumpuan kepada
meningkatkan kemahiran insaniah, inovasi dan kreativiti.
Sementara itu, beliau berkata,
kementerian pada peringkat akhir kajian melaksanakan program permulaan sesi
persekolahan formal daripada 6+ tahun kepada seawal 5+ tahun dalam usaha
memastikan sistem pendidikan di negara ini seiring Plan Transformasi
Negara (GTP) untuk mencapai modal insan bertaraf dunia.
Katanya, kajian terperinci
mendapati 95 peratus kanak-kanak sudah menguasai kemahiran 3M (membaca, mengira
dan menulis) dan mempunyai kemahiran bersosial dengan rakan sebaya seawal umur
lima tahun melalui pendidikan prasekolah.
"Kementerian juga mahu
melahirkan modal insan berkemahiran dan kebolehpasaran bermula di peringkat
persekolahan dengan merombak sistem pendidikan Teknik, Vokasional dan
Kemahiran (pendidikan Voctech) supaya menjadi pendidikan arus perdana.
"Ini membabitkan
penambahbaikan kurikulum pendidikan Voctech sedia ada melalui pengukuhan
pendidikan daripada berasaskan pengetahuan kepada kemahiran supaya mencapai
standard bagi memenuhi keperluan pekerjaan dan pasaran semasa,” katanya.
Isu Pemansuhan UPSR dan PMR
Kementerian Pelajaran akan
mencadangkan Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) dan Penilaian Menengah
Rendah (PMR) dimansuhkan bagi membolehkan pelajar di negara ini menduduki hanya
satu peperiksaan awam sepanjang 11 tahun persekolahan.
Timbalan Perdana Menteri, Tan Sri
Muhyiddin Yassin, berkata cadangan pemansuhan peperiksaan itu kepada kerajaan
akan mengubah sistem pendidikan negara yang kini terlalu berorientasikan
peperiksaan menyebabkan matlamat melahirkan modal insan serba boleh yang
mempunyai keterampilan tinggi gagal dicapai.
Bagaimanapun katanya, kedua-dua
peperiksaan itu mungkin juga diteruskan, tetapi bukan lagi berstatus
peperiksaan awam seperti sekarang, sebaliknya dijadikan penilaian pencapaian
pelajar di peringkat sekolah saja.
Jika terlalu menjurus kepada
peperiksaan, ia akan menyebabkan matlamat ke sekolah untuk menuntut ilmu, lebih
kreatif dan menambah pengetahuan secara lebih holistik tidak akan dicapai
sepenuhnya.
Muhyiddin yang juga Menteri
Pelajaran berkata, cadangan mengekalkan satu peperiksaan saja pada peringkat
sekolah itu juga berkaitan dengan langkah kementerian untuk merombak sistem
pendidikan dan mengubah bentuk kokurikulum di peringkat sekolah.
Beliau berkata, pada masa ini,
sistem pendidikan yang terlalu cenderung dengan peperiksaan menyebabkan guru
terlalu fokus untuk mencapai kecemerlangan peperiksaan dan pelajar terlalu
menumpukan usaha untuk cemerlang dalam peperiksaan awal saja.
Bagaimanapun Muhyiddin berkata,
pihaknya tidak tergesa-gesa untuk membuat keputusan memansuhkan peperiksaan itu
kerana perlu mengkaji implikasi lain selain mengalu-alukan pandangan semua
pihak termasuk warga pendidik, pelajar dan masyarakat.
Katanya, kajian pihaknya juga
mendapati ada negara lain yang tidak mempunyai banyak peperiksaan seperti di
Malaysia, malah ada sesetengah negara yang hanya mempunyai satu peperiksaan
saja pada peringkat sekolah. Beliau berkata, pengurangan peperiksaan di
peringkat sekolah itu membolehkan pelajar mempunyai banyak masa untuk
menumpukan kepada mata pelajaran tertentu dan kegiatan sukan, sekali gus
memberi kesan positif kepada keseluruhan cara pendidikan pelajaran.
